Een docent van mij zei: wanneer mensen van verschillende godsdiensten met elkaar praten, zijn ze het nooit eens, wanneer religieuze mensen met elkaar spreken, hebben ze het over hetzelfde. Godsdienst of religie, wat is dan het verschil?
Een godsdienst is het geheel der plechtigheden, leerstellingen en dogma's die gebruikt worden ter verering en aanbidding van (een) God. Religie komt van 'religare' wat 'weer verbinden' betekent. Het suggereert dat er iets verbroken is en dat religie het weer verbindt. Religie is het zorgvuldig beschouwen, het betrokken zijn op het transcendente. Religie zoekt ook naar herstel met het transcendente.
In een godsdienst heeft men het transcendente min of meer ingevuld. Men heeft een bepaald beeld van God en deze God moet gediend worden. Het godsbeeld van het Christendom is niet hetzelfde als het godsbeeld van de Islam, en daarom worden ze het nooit eens. Zij hebben niet dezelfde God.
Zowel buiten als binnen godsdiensten bevinden zich allerlei religieuze stromingen. In het Christendom kennen we de gnostiek en de mystiek; in de Islam de soefi; in het Jodendom de kabbala en chassidim. Wie teksten leest van Johannes van het Kruis, meester Eckhardt en Theresa van Avila, of wie teksten leest van Rumi en al-Arabí, zal tot de conclusie komen dat zij allen over hetzelfde spreken. Zij proberen het onnoembare, de religieuze ervaring met het transcendente, onder woorden te brengen. Religie staat veel opener ten opzichte van de beleving van het goddelijke. Misschien zouden de godsdiensten wat religieuzer moeten worden.
